Bu sabahın erken saatlerinde ülke genelinde yaşanan elektrik kesintisi iş bilmezliğin ve yönetememe halinin yeni bir göstergesidir. Kıb-Tek Genel Müdürlüğü tarafından basına yapılan açıklamada ülkenin tümünü etkileyen bu durumun Güneşköy Şalt Sahasında yaşanan patlamadan kaynaklandığı bilgisi verilmiş ancak bunun uzun bir süredir devam eden ihmaller zincirinin çok açık bir sonucu olduğu gizlenmeye çalışılmıştır. Yaşanan arıza ve sonuçları ile ilgili aşağıdaki bilgi ve değerlendirmemizi kamuoyu ile paylaşmayı görev saymaktayız.
1- Kesinti ve şebekenin tümden enerjisiz kalmasına sebep olan olayın Güneşköy Şalt Sahasında yaşanan patlama olduğu belirtilmiştir. Ancak asıl bilinmesi gereken, bu arızanın bakım eksikliğnden kaynaklandığıdır. Bu ve diğer şalt sahalarının düzenli olarak yapılmış olması gereken bakımları yapıldı mı? Güneşköy’de meydana gelen bu durum diğer şalt sahalarında da ihtimal dahilinde olabilir mi?
2- Arıza bu şalt sahasında yaşandığında milisaniyeler içerisinde arızanın izole edilerek sistem güvenliğinin sağlanması gerekirken, bu neden yapılamadı? Arızanın ilgili bölgede izole edilemeyip tüm santrallerin devre dışı kalmasına sebep olan şey nedir?
3- Arıza ilgili bölgede izole edilebilmiş olsaydı Teknecik ve Kalecik santralleri devrede kalmış olacak ayrıca Haspolat Athalasa hattı üzerinden Güney Kıbrıs ile var olan enterkonnekte bağlantı akım taşımaya devam edecekti. Bu durumda sadece sınırlı sayıda tüketici çok kısa bir süre enerjisiz kalacaktı. Ancak bu böyle olmadı ve tüm santraller devre dışı kaldı. Güney Kıbrıs ile enterkonnekte koptu ve ülkenin genelinde elektrik kesintisi yaşandı. Halihazırda Güney Kıbrıs ile aktif bir enterkonnekte bağlantı var mıdır, yoksa siyasi ilişkilerdeki gerilim, enterkonnekte bağlantının da kopmasına mı yol açtı?
4- Bundan önceki son şebeke çökmesi Şubat 2016’da yaşanmıştı. Güney Kıbrıs ile sürekli enterkonnekte bağlantının sağlandığı Ağustos 2016’dan bu yana şebeke çökmesi yaşanmamıştı. Bugün yaşanan durum primer sistemde bakım eksikliğini kesin içimde ortaya koymaktadır. Ancak bundan daha önemlisi, koruma sistemi ve stabilite ile ilgili şebekede ciddi bir sorun olduğunu kesin olarak anlaşılmaktadır. Arızanın ilgili bölgede izole edilemeyip santrallere kadar yansıması ve elektrik enerjisinin yok olması affedilir değildir.
5- Arıza yaşandıktan sonra ‘black start’ işlemi birkaç saat içerisinde yapılması gerekirken, saatlerce yapılamamıştır. Yaklaşık 4 saatten uzun bir sürede başlatılan start çalışmalarında bölgeler kısmi olarak enerjilenmiş ancak yeniden şebeke çökmesi yaşanmıştır. Oysa Güney Kıbrıs ile iyi ilişkiler ve dolayısıyla iyi koordinasyon söz konusu olsaydı, bu kesinti süresi çok daha kısa süreli olabilirdi.
Yakıt krizleri ile başlayan, santral ve şebeke bakım eksikleri ile devam eden, sayaç yolsuzluğuyla zirve yaptı derken 9 yıldan sonra “BLACK START”ı da başaran bir yapının aslında hepimizi karanlıkla, elektrik enerjisinden uzun süreli mahrum bırakmakla tehdit ettiği bir düzen bizlere “tarihi başarı” gibi gösterilmeye çalışılırken aslında gerçek sabah 05:00 itibarı ile ülkenin elektriksiz kalmasıdır.
Sorulması gereken sorular:
Güneşköy şalt sahasındaki patlamanın sebebi nedir?
Arıza Güzelyurt bölgesinde ilgili şalt sahasında neden izole edilemedi?
Elektrik şebekesinde bakımlar düzenli yapılıyor mu?
Neden tüm santraller devre dışı kaldı?
Neden Black Start kısa süre içerisinde yapılamadı?
Benzer arızaların yeniden yaşanmaması için hangi tedbirler alınıyor?
Arızanın ilk anından başlayarak canla başla çalışan kurum emekçilerine teşekkür ediyoruz. Ancak kurumu bu hale getiren hükümet ve atadığı yönetim artık bizlere daha fazla zarar vermeden derhal istifa etmelidir.
KIB-TEK’TE HÜKÜMETİN VE ATADIĞI YÖNETİMİN KARNESİ KÖTÜDÜR.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu, ülkemizin enerji güvenliği açısından en kritik kurumlarından biridir. Ancak son dönemde hükümetin atadığı yönetim ve uygulanan politikalar, kurumun itibarını ve halkın enerjiye erişimini ciddi şekilde zedelemiştir.
Kayıtlara ve resmi denetim raporlarına göre tablo şöyledir:
1. Santralları yakıtsız bırakma, kötü yakıt alımı Sayıştay Denetleme Raporu No: MD 2/2023 (9 Ocak 2023) ile tespit edilmiştir ve gereken derhal yapılmalıdır.
2. Bakım eksiklikleri nedeniyle devre dışı kalan santraller vardır. Şu an itibarıyla 2 adet dizel santral ve 2 adet buhar türbini santrali üretim dışıdır.
3. Sayaç yolsuzluğu Sayıştay Denetim Raporu No: MD 10/2023 (6 Mayıs 2023) ile belgelendi ve gereği derhal yapılmalıdır.
4. Kalecik 3 sözleşmesi ve ihalesiz elektrik temini ile enerji üretiminin yarısı AKSA’ya yani özel tekele devredilmiştir.
Münhalsiz, sınavsız işe alımlar ve liyakata uygun olmayan atamalar çare üretmeyi zorlaştırmaktadır.
Hükümet ve atadığı kurum yönetimi, KIB-TEK’i şeffaflıktan, hesap verebilirlikten ve kamunun çıkarlarını korumaktan uzaklaştırmıştır. Enerji arz güvenliği zedelenmiş, halk yüksek faturalar ve kesintilerle baş başa bırakılmıştır.
Karanlığı değil, aydınlığı savunan bir yönetim anlayışı için bu yönetim zihniyeti en tepesinden başlayarak değişmeli.
CTP Enerji Komitesi
08.08.2025
